Bron – Superkrachten voor journalisten

Onderwijs wordt met publiek geld gefinancierd en heeft grote maatschappelijke impact. Hoe functioneren scholen en hoe pakt dat uit voor leerlingen? Welke problemen doen zich op het gebied van onderwijs in de regio voor en hoe pakt de overheid deze aan?

Hoe is het gesteld met de financiële positie van scholen? Waar gaan de meeste uitgaven naartoe? De manier waarop onderwijs en haar geldstromen in Nederland zijn georganiseerd is niet altijd even eenvoudig te overzien.

Onderwerpen

Passend of speciaal onderwijs

Scholen zijn verplicht om leerlingen passend onderwijs te bieden (zorgplicht). Voor leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben, bestaan er verschillende vormen van speciaal onderwijs. Om dit goed te organiseren werken scholen samen in regionale samenwerkingsverbanden (deze regio’s zijn wettelijk vastgelegd). Krijgen alle leerlingen die dit nodig hebben passend onderwijs? Hoe functioneert het samenwerkingsverband in de regio? Met welke partners wordt samengewerkt en hoe verloopt die samenwerking? Lees hiervoor de website en jaarverslag van het samenwerkingsverband en de schoolbesturen.

Financiering

De financiering van primair- en voortgezet onderwijs in Nederland is complex. Zo ontvangt een school van de Rijksoverheid jaarlijks een basisbedrag en een extra bedrag per leerling. Een eventuele nieuwbouw of uitbreiding van een school wordt door de gemeente betaald. Bovendien ontvangt een school via het samenwerkingsverband geld voor het organiseren van passend onderwijs. Hoeveel geld wordt er in de regio besteed aan onderwijs? Hoeveel daarvan wordt daadwerkelijk aan onderwijs besteed? Jaarverslagen van schoolbesturen of samenwerkingsverbanden kunnen inzicht geven.

Lerarentekort

Er zijn te weinig leraren in het basisonderwijs, voortgezet onderwijs en MBO. De overheid stelt geld beschikbaar om de werkdruk op scholen aan te pakken en nieuwe leraren op te leiden. Hoe is het gesteld met het lerarentekort op scholen in de regio? Welk effect heeft dat op het onderwijs en wat doen schoolbesturen er aan? Hoe effectief zijn de overheidssubsidies?

Geweld en pesten

Scholen zijn verantwoordelijk voor het creëren van een sociaal veilige omgeving en het bestrijden van pesten. Hoewel ze zelf mogen bepalen hoe ze dit aanpakken, moeten ze voldoen aan de Wet veiligheid op school. Dit roept vragen op over de effectiviteit en diversiteit van anti-pestmethoden die scholen toepassen, en hoe deze bijdragen aan het waarborgen van veiligheid en welzijn van leerlingen. Heeft een school een pestprotocol en werkt dit goed? Hoevaak komt pesten voor op een school? Hoe vaak vinden er geweldsincidenten plaats op een school?

Organisaties

Organisatie	Omschrijving
Inspectie van Onderwijs	Houdt toezicht op de kwaliteit van onderwijs op scholen.
Buurtteam	Lokale teams met maatschappelijke werkers in dienst van de gemeente, veelal poortwachters voor sociale zorg. Bijvoorbeeld de buurtteams van Amaryllis.
Samenwerkingsverbanden	Organisatie die samenwerkingsverbanden tussen scholen stimuleert op een passende onderwijsplek te bieden aan elk kind in een regio.
Jeugdzorginstellingen	Leveren o.a. geestelijke gezondheidszorg aan kinderen en opvoedhulp aan ouders. Deze diensten worden ingekocht door gemeenten.
Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap	Verantwoordelijk voor het landelijk beleid van onderwijs.
Vereniging Leegstandbeheerders Nederland	Branchevereniging van leegstandbeheerders. Publiceren op hun website een ledenlijst.
PO Raad en VO Raad	Verenigingen van (bijna) alle scholen in het basis- en voortgezet onderwijs.
Nederlands Jeugdinstituut	Kenniscentrum over ontwikkeling en onderwijs

Bronnen

Naam	Omschrijving
Jaarverslagen	Schoolbesturen en samenwerkingsverbanden publiceren elk jaar een verslag waarin ze terugblikken op het voorgaande jaar en een overzicht geven van de financiële situatie van de stichting.
Inspectierapporten	De Inspectie voor Onderwijs doet onderzoek naar de kwaliteit van onderwijs op scholen. De uitkomsten van deze onderzoeken staan in inspectierapporten op de website van de inspectie.
Scholenopdekaart.nl	Een overzicht van alle scholen voor basis- en voortgezet onderwijs.
Schoolgidsen	Elke school publiceert een jaarlijkse schoolgids voor ouders van leerlingen. Hierin vind je informatie over de manier van werken binnen de school, contactpersonen en samenwerkingspartners.
CBS Onderwijs	Het CBS publiceert gegevens over het aantal leerlingen per onderwijscategorie, leeftijd en regio, maar ook informatie over opleidingsniveau’s en overheidsuitgaven.
Website gemeente	(Op de website van de gemeente vind je informatie over de manier waarop onderwijs in de gemeente is georganiseerd. Ook is het een goede plek om de juiste contactpersonen (ambtenaar, raadslid of wethouder) voor onderwijs te vinden. Daarnaast vind je er relevante documenten, bijvoorbeeld over de aanpak van het lerarentekort.
Algemene Rekenkamer	Controleert de inkomsten en uitgaven van de rijksoverheid en onderzoekt de kosten en effecten van overheidsbeleid voor tal van onderwerpen.
Lokale rekenkamers	Sinds 1 januari 2024 moeten alle gemeenten, provincies en waterschappen een rekenkamer hebben. Zij doen onafhankelijk onderzoek op lokaal niveau naar o.a. overheidsuitgaven en (financieel) beleid.

Onderwijs